Dziś mijają 83 lata od wybuchu II wojny światowej, która rozpoczęła się 1 września 1939 r. niemieckim atakiem na Polskę. Ten jak dotąd największy zbrojny konflikt pochłonął niemal 80 mln ofiar, w tym ok. 6 mln polskich obywateli. Poza frontem krwawe żniwo wojny zebrały niemieckie obozy koncentracyjne, a także niemieckie i sowieckie wysiedlenia i deportacje m.in. na Syberię. Dotknęły one głównie rodzin wojskowych, urzędników, kolejarzy i służby leśnej, która aktywnie uczestniczyła w kampanii wrześniowej 1939 r. oraz w organizacji zbrojnego ruchu oporu w latach 1939-1945 r.

Wojnę odczuły także lasy, które stanowiły ochronę przed nieprzyjacielem jak i teren walk partyzanckich, gdzie urządzano zasadzki i wykonywano manewry operacyjne. Do dziś kryją w sobie ślady historii tj. uwięzione w pniach odłamki i kule czy groźne niewybuchy. Polskie lasy zostały też przetrzebione i zdewastowane, początkowo w wyniku I wojny światowej, a następnie podczas niemieckiej okupacji w trakcie II wojny światowej.

                Pozostały w nich też liczne miejsca pamięci. Dziś chcielibyśmy przybliżyć Wam jedno z nich – znajdujący się w Lesie Pietrasze - Cmentarz Ofiar Faszyzmu.

"KU CZCI BIAŁOSTOCZAN PIERWSZYCH OFIAR HITLERYZMU

5000 ŻYDÓW ZAMORDOWANYCH W DNIACH 3 - 12 VII 1941

ORAZ 100 POLAKÓW I BIAŁORUSINÓW ZAMORDOWANYCH

W OKRESIE PÓŹNIEJSZYM"

Zdj. Maria Jolanta Stypułkowska

27 czerwca 1941 r. po wkroczeniu do Białegostoku oddziałów Wermahtu, rozpoczęła się eksterminacja miejscowej ludności. Grupa operacyjna “Batalion 316”, którą stanowiła niemiecka policja bezpieczeństwa, mordowała przeciwników III Rzeszy na frontowym zapleczu. Część żydowskich mieszkańców miasta spłonęła w Wielkiej Synagodze, innych rozstrzeliwano w Lesie Pietrasze, gdzie przeprowadzono egzekucję na ok. 5000 białostockich Żydach. W lipcu 1944 r. przed wycofaniem się niemieckich wojsk, ich zwłoki zostały odkopane i spalone przez Kommando nr 1005, a ich prochy spoczęły w siedmiu zbiorowych mogiłach. W późniejszym okresie Las Pietrasze ponownie stał się cichym świadkiem zbrodni na 100 Polakach i Białorusinach. Na cmentarzu znajdują się także 62 indywidualne groby i upamiętniający miejsce straceń pomnik.

Zwłaszcza dziś zachęcamy Was do odwiedzin miejsc pamięci i wspomnienia, tych którzy oddali życie za wolność naszej Ojczyzny, a także do poznawania lokalnej historii mając nadzieję, że ta już nigdy więcej nie zatoczy koła.

Bibliografia:

1. Boćkowski D., Rogalewska E., Sadowska J. 2013. Kres świata białostockich Żydów, Białystok

2. Dobroński A. Cz. 2012. Historia Białegostoku. Białystok

3. Lopez J., Aubin N., Bernard V., Guillerat N. 2021. II wojna światowa. Infografiki, wyd. Rebis, Poznań.

4. Monkiewicz W. 1979. Białystok i okolice. Przewodnik, Warszawa.

5. Onacik J. 1970. Przewodnik po miejscach walk i męczeństwa woj. białostockiego: lata wojny 1939-1945, Warszawa
6. Raszkin-Nowak F. 2008. Moja Gwiazda, wyd. II, Białystok

7. Rogalewska E. 2013. Getto białostockie. Doświadczenie Zagłady – świadectwa literatury i życia, Białystok

8. https://ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/137719,Deportacje-Polakow-w-glab-Zwiazku-Sowieckiego.html