„Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie!

Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie…”

Lipa – na pozór zwyczajne drzewo, a jednak od wieków fascynuje, leczy i… pracuje z nami dla dobra lasu.

Poznajcie bliżej te niezwykłe drzewo!

Królowa pszczelich serc

Lipa to jedna z najważniejszych roślin miododajnych w naszym klimacie. Jej intensywnie pachnące kwiaty przyciągają pszczoły, trzmiele i inne zapylacze z całej okolicy. Jeden dorodny okaz lipy drobnolistnej może dostarczyć nawet 40 kg nektaru – to jak szwedzki stół dla zapylaczy! Dzięki niej powstaje lipowy miód, który nie tylko świetnie smakuje, ale też pomaga przy przeziębieniach.

Święta od korzeni po liście

Dla dawnych Słowian lipa była drzewem magicznym – symbolem miłości, pokoju i opieki. Sadzono ją na centralnych placach wsi, pod nią odbywały się narady, śluby i sądy. Często była też sadzona przy kapliczkach, co zresztą do dziś można zobaczyć w wielu zakątkach Podlasia. Lipa nie tylko dawała cień, ale i budowała wspólnotę.

Długowieczna i pełna życia

Lipy żyją długo – bardzo długo! W Polsce spotkać można drzewa mające ponad 500 lat, a niektóre
(jak słynna lipa w Cielętnikach) mają według legend nawet 700 lat. Starsze egzemplarze często
są pomnikami przyrody i domem dla wielu gatunków ptaków, owadów i porostów.

Apteczka z gałęzi

Kwiaty lipy to prawdziwy skarb zielarskiej tradycji. Zawierają olejki eteryczne, flawonoidy i śluzy roślinne – dlatego lipowa herbatka działa napotnie, przeciwzapalnie i uspokajająco. Idealna na zimowe wieczory, kiedy przeziębienie czai się za rogiem.

Drewno z potencjałem

Drewno lipowe nie jest twarde ani ciężkie, ale właśnie to czyni je wyjątkowym. Jest łatwe w obróbce, miękkie i jednorodne – idealne do rzeźbienia, wyrobu instrumentów muzycznych, ikon, masek, a nawet przedmiotów codziennego użytku jak miski czy łyżki. Artyści i rzemieślnicy szczególnie cenią jego subtelną strukturę i jasną barwę.

Lipa w gospodarce leśnej

Choć lipa nie jest gatunkiem dominującym w produkcji drewna, odgrywa istotną rolę w zrównoważonej gospodarce leśnej. Jej obecność w drzewostanach liściastych i mieszanych wpływa pozytywnie
na bioróżnorodność, strukturę lasu i mikroklimat. W Nadleśnictwie Dojlidy dbamy o to, by zachować lipy jako cenne składniki ekosystemu – zarówno w formie pojedynczych drzew biocenotycznych,
jak i w grupach domieszkowych w młodszych drzewostanach. Jej korzenie stabilizują glebę,
a bogaty system liści i kwiatów wspiera dziesiątki gatunków owadów.

Wprowadzanie lipy do nowych nasadzeń, szczególnie w pobliżu łąk, pasiek czy siedlisk wilgotnych,
jest przemyślanym działaniem służącym różnorodności biologicznej i estetyce lasów.

Lipa – trochę miodu, trochę magii, mnóstwo korzyści.

Podczas spacerów po naszych lasach warto zwrócić uwagę na to wyjątkowe drzewo. Może właśnie kwitnie i wabi pszczoły? A może cicho rośnie, czekając, aż ktoś doceni jej obecność.
My – leśnicy – z pewnością to robimy.

Bibliografia:

1. Bugała, W. (2000). Drzewa i krzewy Polski. PWN, Warszawa.

2. Czerwiński, S. (2012). Rośliny miododajne w Polsce. Wydawnictwo Pasieka.

3. Kujawa, K., Walankiewicz, W. (2005). Rola starych drzew liściastych w kształtowaniu bioróżnorodności lasów. Sylwan, 149(10), 30–38.

4. Lasy Państwowe – oficjalna strona: www.lasy.gov.pl

5. Mazur, M. (2019). Ziołolecznictwo w teorii i praktyce. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

6. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki leśnej
w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa (Dz.U. 2016 poz. 2152).

7. Szafer, W., Zarzycki, K. (1977). Szata roślinna Polski. PWN, Warszawa.

8. Zarządzenie nr 50 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 26 października 2021 r. w sprawie zasad ochrony różnorodności biologicznej w lasach.

9. Źródło: Jan Kochanowski, Na lipę, [w:] tegoż, Fraszki, Pieśni i Treny, Warszawa 2005, s. 31.