Kostny wytwór wyrastający z możdżeni (wyrostków kości czołowej) i jedna z najszybciej rosnących tkanek, która może przyrastać nawet 2 cm na dobę?! Oczywiście mowa o porożu – ozdobie i orężu służącym samcom przede wszystkim do imponowania samicom i rywalom podczas jesiennego okresu godowego – bukowiska. Jego dodatkową funkcją jest wzmocnienie dźwięku ułatwiające bykom (samce łosia) zlokalizowanie klęp (samic łosi).

U łosi występują dwa rodzaje poroży - rosoch: łopaty i badyle, skąd w zależności od danej formy byki nazywamy łopataczami lub badylarzami. Sam wygląd poroża może nam zdradzić w jakiej kondycji jest dany osobnik, jego przybliżony wiek czy pozycję w stadzie. Jego rozmiar jest uwarunkowany od siedliska jakie zamieszkuje zwierzę i regulowany przez testosteron. Największe poroża posiadają łosie alaskańskie. Ich rozpiętość może wynosić ok 2 m, a waga aż 40 kg! Poroża naszych łosi są nieco mniejsze. U ok. 10-letnich byków mogą ważyć do ok. 20 kg, przy czym w kolejnych latach wyrastają już coraz uboższe.  

Nowe poroże zaczyna nakładać się (rosnąć) na przełomie marca i kwietnia, gdy pod wpływem zwiększonej ilości światła wydzielają się hormony. W okresie rozwoju poroża pokrywa je scypuł – ukrwiona i unerwiona skóra umożliwiająca jego szybki wzrost. Łosie ścierają go na przełomie sierpnia i września, kiedy to poroże osiąga swoje maksymalne rozmiary, a scypuł obumiera i zaczyna się łuszczyć. W tym celu byki pocierają porożem o drzewa i krzewy, w wyniku czego jego kościstobiała barwa brązowieje.  

Po zakończeniu bukowiska łosie pozbywają się zbędnego balastu zrzucając poroże. Proces ten jest związany z resorpcją połączeń kostnych między możdżeniem a różą (pierścieniowe zgrubienie poroża). W tkance kostnej zaczynają tworzyć się coraz większe jamy, prowadząc do odłamania się poroża. Łosie zrzucają je od października do marca. Ze znalezionych rzutów prócz ludzi cieszą się także gryzonie, które obgryzając je dostarczają sobie cennych minerałów.

Zawrotnym tempem odrastania poroża zainteresowali się także naukowcy. Ich badania wykazały właściwości regeneracyjne porożogennych komórek macierzystych w odbudowie tkanek chrząstnej i kostnej oraz ścięgien. Komórki te są również stosowane w biodermokosmetykach, które pobudzają produkcję kolagenu i innych białek skóry, spowalniając tym samym procesy starzenia i regenerując już powstałe zmiany, a także w preparatach weterynaryjnych wspomagających gojenie ran.

Bibliografia:

Bubenik G.A., Bubenik P.G. 2008. Palmated antlers of moose may serve as a parabolic reflector of sounds. European Journal of Wildlife Research. 54: 533–535.

Cegielski M. 2009 – Charakterystyka komórek porożogennych mezenchymy rosnącego poroża jelenia szlachetnego (Cervus elaphus) oraz próba ich wykorzystania w regeneracji chrząstki królika. Rozpr. hab., AM Wrocław.

Czerniawska-Piątkowska E., Grudziński M. 2014. Porożogenne komórki macierzyste MIC-1 rewolucja w medycynie regeneracyjnej. Przegląd Hodowlany 4/2014, 25-27.

Komosińska H., Podsiadło E. 2002. Ssaki kopytne. Wyd. Nauk. PWN. Warszawa.

Langley L. 2018. Why do moose sched their antlers? Male moose – the world’s largest deer – go to great lengths to allure females. National Geographic.