Lustro, świece, łyżki… co z tym wspólnego ma sarna?

29.12.2020 | Iwona Jóźwicka

10 faktów o: sarnie (Capreolus capreolus, od łac. słowa capreolus – „dzika koza, kozioł”)

  1. Sarna jest najliczniejszym przedstawicielem jeleniowatych, występującym na terenie całego kraju. Zaliczana jest do tzw. zwierzyny płowej.
  2. Sarna jest posiadaczką długich, smukłych nóg (cewek), odstających uszu (łyżek), oczu z długimi rzęsami na górnej powiece (świec) oraz charakterystycznej białej lub żółtej plamy na pośladkach (lusterka).
  3. Lustro sarny służy do komunikowania się z innymi osobnikami. Gdy sarna jest spokojna jest ono niewielkie. Przestraszona, zaniepokojona zjeża sierść lustra, przez co powiększa się ono niemal dwukrotnie, pokrywając prawie całe pośladki, wówczas staje się też dobrze widoczne nawet w ciemnym lesie. Z lustra mamy sarny korzysta też koźlę podążające za nią. 
  4. Sarna potrzebuje dziennie około 3 kilogramów soczystej karmy. Żeruje w 2 godz. odstępach. Żywi się wybiórczo trawami, ziołami, pędami, liśćmi krzewów, owocami, niekiedy grzybami. W zimie zjada pędy i cienką korę drzew. Jej dzienne zapotrzebowanie na wodę wynosi ok. 2-3 litrów. Do jego pokrycia wystarczy na ogół rosa i woda zawarta w pożywieniu.
  5. Na otwartej przestrzeni sarna zachowuje się bardzo ostrożnie – często podnosi łeb, wietrzy, a w momencie niebezpieczeństwa natychmiast ratuje się ucieczką, często wydając przy tym głos podobny do szczekania psów (zwany szczekaniem lub oszczekiem).
  6. Świetnie pływa.
  7. W okresie rui (lipiec-sierpień) wśród saren panuje ożywienie, są one w ciągłym ruchu, kozły gonią kozy, walczą z rywalami i bronią dostępu do swojej ostoi. Ciąża trwa 10 miesięcy, ale w okresie od lipca - sierpnia do grudnia ciąża nie rozwija się na skutek braku w organizmie samy odpowiednich hormonów (jest tzw. ciąża utajona). Dopiero od grudnia następuje rozwój płodu.
  8. Zimą żyje w grupach zwanych rudlami. W kwietniu rudle rozpadają się, a ciężarne kozy oddzielają się, aby znaleźć spokojne miejsce do kocenia się. W maju bądź czerwcu na świat wydaje 1 lub 2 koźlęta.
  9. U kozła w wieku 10 miesięcy zaczyna wyrastać właściwe poroże - parostki, rozpoczynając w ten sposób coroczny cykl zmiany poroża. Najmocniejsze poroże ma kozioł w wieku 6-7 lat (grube tyki i bogate uperlenie). Poroże zrzucane jest późną jesienią. Niezwłocznie po utracie parostków rozpoczyna się budowa nowego poroża, które pokrywa delikatna, owłosiona, silnie unerwiona i ukrwiona skórka zwana scypułem.
  10. Wiosną (marzec-maj), kiedy poroże jest już wyrośnięte, naczynia krwionośne w scypule obumierają, a scypuł zasycha. Wtedy kozły wycierają poroże o pnie drzew i krzewy. Zjawisko to nazywamy czemchaniem.